Klikgesprek: Betekenis, Nut en Valkuil

Als je wordt uitgenodigd voor een klikgesprek, kan dat behoorlijk spannend zijn. Het betekent dat je door de eerste sollicitatierondes bent, maar nu moet bewijzen dat je ‘klikt’ met het bedrijf. Maar ja, hoe doe je zoiets? En wat als je in het algemeen moeite hebt een klik te vormen met mensen, bijvoorbeeld omdat je neurodivergent bent? Denk aan (lichte) vormen van autisme, ADHD of hoogbegaafdheid? Daar staan we in dit artikel allemaal bij stil.

Belangrijkste punten:

• Een klikgesprek gaat veel minder over je kwaliteiten en veel meer over je persoonlijkheid.
• Je zult eerder een klik ervaren als je bij een bedrijf solliciteert dat dezelfde normen en waarden heeft als jij.
• We klikken eerder met mensen die op ons lijken. Een klikgesprek kan dus slecht zijn voor de diversiteit binnen een bedrijf.

Betekenis van een klikgesprek

Een klikgesprek vindt aan het einde van de sollicitatieprocedure plaats. Vakinhoudelijk heb je jezelf bewezen, dus op papier ben je een geschikte kandidaat. Maar nu wil het bedrijf weten of je op de werkvloer je draai gaat kunnen vinden. Daar is het klikgesprek voor.

Het klikgesprek is informeel, met een focus op jou als persoon. Passen jouw persoonlijkheid, normen, waarden en visie bij die van het bedrijf? Jij krijgt in dit gesprek ook de kans om vragen te stellen, dus maak daar gebruik van. Verderop geven we je voorbeeldvragen die je kunt stellen tijdens zo’n gesprek.
Het klikgesprek kan in het echt plaatsvinden, telefonisch of via videobellen.

Nut van een klikgesprek

Het idee achter het klikgesprek is dat mensen die passen bij het bedrijf, ook beter zullen functioneren. Jullie denken in grote lijnen hetzelfde over dingen, dus dat moet de samenwerking ten goede komen. Een goeie klik zou ook de kans vergroten dat je langer blijft plakken en dus loyaal bent aan de werkgever.

Daarnaast kan tijdens een klikgesprek worden getest hoe het gesteld is met je communicatieve vaardigheden. Praat je een beetje vlot? Kom je goed mee met de groep? Past jouw manier van communiceren binnen het team? Alles is erop gericht om de kandidaat en het bedrijf zo goed mogelijk op elkaar te laten aansluiten.

Valkuilen van een klikgesprek

Natuurlijk werken we graag samen met mensen die dezelfde visie hebben als wij. Maar de kans dat de werkgever zich tijdens een klikgesprek op de verkeerde dingen richt, is erg groot. We klikken (onbedoeld) meer met mensen die op ons lijken. Denk aan vergelijkbare achtergronden, interesses en zelfs uiterlijke kenmerken.

Deze (onbedoelde) voorkeur is júist de valkuil van een klikgesprek, niet het voordeel. Dat beargumenteert onder meer leiderschap-expert Rae Ringel in Harvard Business Review. Het klikgesprek kent drie grote valkuilen.

1. Onbedoelde discriminatie

Het klikgesprek kan onbedoeld discriminerend werken. Mensen die neurodivergent zijn bijvoorbeeld, kunnen meer moeite hebben met zich aanpassen aan hun omgeving. Zij kunnen steengoed zijn in hun werk, maar de sociale voelsprieten missen om ‘de klik’ te genereren. Iemand die zich van nature makkelijk aanpast aan anderen, heeft tijdens zo’n gesprek een voordeel.

Het vervelende is dat je vermogen om ‘te klikken’ grotendeels buiten je macht ligt. Wie moeite heeft met connecties vormen, vist door zo’n klikgesprek eerder naast het net. Uit onderzoek blijkt neurodivergente mensen het lastig vinden dat in sollicitaties zo’n nadruk ligt op sociale vaardigheden.

2. Gebrek aan diversiteit

Juist omdat we eerder een verbinding voelen met mensen die op ons lijken, is afgaan op ‘de klik’ een recept voor homogeniteit. Oftewel: een groep samenstellen met maar weinig diversiteit. En dat terwijl diversiteit supergoed is voor een bedrijf. Geconfronteerd worden met andere denkbeelden, ideeën en achtergronden komt de creativiteit ten goede. Uit onderzoek van het Amerikaanse consultancybedrijf McKinsey blijkt dat bedrijven met meer diversiteit zelfs financieel beter presteren.

Daarnaast is samenwerken binnen een divers team pas écht een manier om te laten zien hoe het met je communicatieve vaardigheden gesteld is. Samenwerken met gelijkgestemden kan iedereen, maar omgaan met andersdenkenden vereist veel meer skills.

3. Talent mislopen

Door zo te focussen op de klik, lopen bedrijven het risico om echt talent te verliezen. Iemand die veel belangrijke vaardigheden heeft - maar waar geen klik mee gevoeld wordt - delft het onderspit. Maar diegene had waarschijnlijk veel beter werk afgeleverd dan die gezellige vent met veel minder ervaring.

Kans op een klik vergroten

Oké, een klikgesprek is dus niet per se een goed idee. Maar aan die wetenschap heb je niet zoveel als je er toch een moet voeren. Daarom geven we je vijf tips om de kans te vergroten dat je een klik voelt met het bedrijf.

1. Onderzoek het bedrijf

Dit moet je eigenlijk al doen voordat je je sollicitatiebrief verstuurt. Op de bedrijfswebsite en sociale mediakanalen vind je veel informatie over de visie en missie van de organisatie. Komen die overeen met wat jij belangrijk vindt in het leven of werkveld? En wat vind je van hun manier van communiceren? Sluit dat aan op hoe jij contact legt met anderen?

Hoe meer overeenkomsten je tijdens je sollicitatie vindt, hoe makkelijker het klikgesprek waarschijnlijk gaat zijn.

2. Vragen stellen

We stipten het al aan: tijdens het klikgesprek mag jij ook vragen stellen. Dit is je kans om meer te weten te komen over de bedrijfscultuur. Denk bijvoorbeeld aan:

• Wat betekent diversiteit voor jullie?
• Houden jullie rekening met diversiteit in jullie aannamebeleid?
• Wat voor type mens maakt het makkelijkst promotie binnen jullie bedrijf?
• Welke persoonlijkheidskenmerken vinden jullie belangrijk op de werkvloer?
• Wat vinden jullie belangrijker: een vlekkeloze samenwerking of mensen die niet bang zijn hun mening te geven?
• Waarderen jullie het als iemand een tegenstrijdige mening heeft, bijvoorbeeld over de juiste werkwijze?
• Hoe dragen jullie concreet jullie missie uit?
• Hoe gaan jullie om met conflicten op de werkvloer?
• Om goed met mensen te kunnen samenwerken, vind ik [kenmerk] en [kenmerk] belangrijk. Hoe staan jullie hierin?

Neurodivergente vragen: Stel dat je een vorm van neurodivergentie hebt, moet je daar dan over beginnen in een klikgesprek? Dat is helemaal aan jou. Je hóeft dit niet te doen. Maar als je bang bent dat je een gesprek verprutst omdat je lastig klikt, zou je het wel kunnen doen. Je kunt dan ook een paar vragen stellen.

Voorbeelden:

• Ik vind het soms moeilijk om over koetjes en kalfjes te praten, maar dat betekent niet dat ik niet geïnteresseerd ben. Hoe gaan jullie om met mensen die meer moeite hebben met zulke sociale zaken?
• Vanwege mijn autisme ben ik snel overprikkeld. Ik werk dan ook liever met een geluidsdempende koptelefoon op. Is zoiets een probleem?
• Ik kan in een hyperfocus terechtkomen en dan vind ik het erg lastig als ik gestoord word. Zijn er mogelijkheden om op zulke momenten afgezonderd te werken?
• Ik kan mij door mijn autisme volledig vastbijten in een onderwerp. Dat lijkt mij een pluspunt in deze baan. Het nadeel is dat ik op zulke momenten minder opensta voor sociaal contact. Is dat een probleem voor jullie?

3. Scenario’s voorleggen

Een andere manier om de bedrijfscultuur beter te leren kennen, is om je gesprekspartner(s) een concreet scenario voor te leggen. Het liefst gebruik je een gebeurtenis die je zelf hebt meegemaakt. Dan kun je controleren of jouw visie en oplossing overeenkomen met die van het bedrijf.

4. Gesprekspartners onderzoeken

De kennis dat mensen makkelijker klikken met mensen die op hen lijken, kun je in je voordeel gebruiken. Pak je computer erbij en onderzoek je gesprekspartners. Werkelijk alles dat je vindt, kan interessant zijn voor je gesprek.

Misschien zie je op Facebook of Instagram dat iemand dól is op pottenbakken. En laat dat nou net ook jouw hobby zijn. Of je ziet dat ze een paar verre reizen gemaakt hebben naar landen die jij ook interessant vindt. Hoe meer gezamenlijke hobby’s en interesses je vindt, hoe beter.

In dit artikel over je gesprekspartners onderzoeken vind je tips over hoe je de informatie subtiel in een gesprek verwerkt.

5. Kies de juiste kleding

Waarschijnlijk heb je al flink wat mensen gezien tijdens je sollicitatie, bijvoorbeeld tijdens je rondje door het bedrijf. Wat voor kleding droegen zij? Pas je stijl daarop aan. Ga dus niet in pak als niemand er zo bijloopt, ook al is het een officiële gelegenheid. En laat je spijkerbroek in de kast als de meerderheid in een pantalon loopt.